Jan Reitsma (1869 - 1959)

Jan Reitsma sr. werd op 15 maart 1869 in Pingjum geboren. Op elfjarige leeftijd won hij zijn eerste prijs en ook daarna nam hij nog vaak op de hoogste trede van het erepodium plaats. Hij was al een uitblinker in de jongenscategorie en dat kwam omdat hij in zijn eigen dorp de gehele dag, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, kaatste. Door de deelnemers werd een stuiver in de kaatsport gestort en daaruit werden dan de prijzen, meestal duiven en konijnen, bekostigd.

Op zestienjarige leeftijd won hij zijn eerste prijs op het hoogste niveau bij het ledenkaatsen, maar daarna was het even gebeurd met het kaatsen. Hij werd tot zijn achttiende jaar namelijk kelner in een buitensociëteit in Harlingen en kwam door de werkzaamheden niet aan kaatsen toe. In 1888 begon zijn glanzende kaatsloopbaan gestalte te krijgen. Zijn kracht lag vooral in de uitslag, maar ook de opslag beheerste hij perfect. Reitsma sr. nam aan vele wedstrijden deel, die hij meestal per voet bezocht. Andere vervoermiddelen waren er destijds nog niet of het moest paard en wagen zijn. Hij vertrok dan ’s morgens vroeg, soms om half vier, en kwam dan ’s avonds laat, vaak met de krans om de nek, weer thuis. Ook kwam het wel eens voor dat hij na afloop van de partij naar een ander dorp vertrok, waar de volgende dag een kaatspartij zou worden gehouden.

Soms kaatste hij wel eens twee wedstrijden op één dag. Dat kon allemaal omdat hij in de zomer zijn beroep als ploegbaas-landarbeider verruilde voor het beroep ‘broodkaatser’. Vaak kwam hij uit op wedstrijden met twee man in één partuur, want daar kon hij zijn talenten het meest etaleren. Een jaar met dertig kransen aan de muur was geen uitzondering en dat hadden er wel meer kunnen zijn als hij wedstrijden niet van tevoren had ‘verkocht’.

In 1888 nam hij voor de eerste keer deel aan de PC, maar de gloriejaren van één der beste kaatsers aller tijden begonnen in 1890. In dat jaar won hij de PC voor de eerste keer met Taeke de Jong en koning Pieter Baukes Yetsenga en het zou niet bij die ene keer blijven. In 1892, 1893, 1895, 1897, 1898, 1899, 1901 en 1903 zou hij die prestatie herhalen, waarbij hij in 1893, 1899 en 1903 tot koning werd gekozen. In 1894 en 1900 was er nog de tweede en in 1902 de derde prijs. In totaal verzamelde hij tweeëndertig PC-punten en staat daarmee op de vierde plaats in het PC-klassement aller tijden.

Hij had nog één PC meer kunnen winnen maar in 1894 gold de volgende bepaling: ‘de heren J.Reitsma sr., P.B.Yetsenga en J.Anema mogen, wegens meerdere bekwaamheid in het spel, zich niet in één partuur verenigen’. Daardoor werd Reitsma sr. de tiende PC-zege onthouden. In 1897 werd voor de eerste keer het Nederlandse kampioenschap gehouden. De kaatsvereniging uit Pingjum, met onder andere Jan Reitsma sr. in de gelederen, won de eerste prijs en in 1898, 1899 en 1902 werd die zegereeks voortgezet. Reitsma sr. werd alle vier keer koning van de partij. In 1895 werd het sigarenmerk ‘De Kaatskoning’ op de markt gebracht met de beeltenissen van de kaatsmatadors Jan Reitsma sr., Pieter Baukes Yetsenga en Johannes Anema op het sigarenkistje.

Reitsma sr. kaatste ook wel op internationale wedstrijden, zoals in 1896 in Brussel. Na zijn actieve kaatsperiode bleef hij tot op hoge leeftijd de kaatspartijen, inclusief de PC, bezoeken en gaf bij tijd en wijle deskundig advies aan de kaatsers. Jan Reitsma sr., met 499 punten in het KNKB-klassement aller tijden, overleed op 7 april 1959 op negentigjarige leeftijd in Makkum. Hij werd onder zeer grote belangstelling in zijn geboortedorp Pingjum ter aarde besteld. Als hommage aan de legendarische kaatser werden de kaatsverenigingen in Pingjum en Reduzum naar hem vernoemd.