Martinus (Tinus) Santema (1940-2013)

Martinus (Tinus) Santema werd in 1940 in Oosterlittens, een dorp dat al diverse uitstekende kaatsers had voortgebracht, geboren. Hij won op zevenjarige leeftijd zijn eerste krans en in de loop der jaren zouden er nog vele kransen volgen. Hij had in zijn jeugd veel aan de plaatselijke onderwijzers, die hem het kaatsen leerden, en aan de sportjournalist Sip Oosterhof, die hem theoretische en praktische aanwijzingen gaf, in het bijzonder bij belangrijke wedstrijden, zoals bijvoorbeeld de Freulepartij te Wommels. Santema kaatste niet minder dan vijfmaal die wedstrijd en was ook vijf keer succesvol.

Eenmaal won hij de vijfde prijs (1954), eenmaal de derde prijs (1955), twee keer de tweede prijs (1953 en 1956) en in 1957 zegevierde hij, in een spannende finale tegen Harlingen, samen met Mient van der Molen en broer Piet Santema. Groot feest natuurlijk na afloop van die partij bij de kaatsvereniging ‘Onder Ons’ uit Oosterlittens. Veel vlaggen in het dorp, een muziekkorps, diverse sprekers en een grote mensenmenigte. Het jaar daarop debuteerde Santema in de hoofdklasse.

Hij stond achterin het perk en op de bovenlijn en hij was een intelligente, berekende en tactische kaatser, kortom een lust voor het oog op het kaatsveld. In 1961 won hij de PC met Rienk de Groot en Johan Jansen en werd uitverkoren tot koning van de partij. Hij was met die uitverkiezing helemaal niet gelukkig en weigerde in eerste instantie de koningsbal in ontvangst te nemen. Hij vond namelijk dat het partuur gemeenschappelijk de eerste prijs had gewonnen. Die primeur op de PC werd hem door de toenmalige voorzitter mr. Klaas Bijlsma niet in dank afgenomen. Die was hooglijk verbaasd en ook enigszins geïrriteerd. De impasse werd na aandringen van medeprijswinnaar Johan Jansen, die vond dat die traditie van de PC in stand moesten worden gehouden, doorbroken en toen accepteerde de jonge onderwijzer Santema schoorvoetend de koningsprijs.

De thuiskomst van de koning in Easterlittens was een desillusie, want zijn ouders waren op vakantie. Na de derde prijs op de PC van 1962 kwam hij in 1963 en 1965 nog twee keer omkranst van de PC thuis. In het laatstgenoemde jaar, toen hij inmiddels in Groningen woonde, stond hij voor in het perk en de overwinning, die aan een zijden draadje hing, was niet door de insiders voorspeld.

De kaatsloopbaan van Santema was helaas maar van korte duur. Van 1960 tot en met 1962 beleefde hij zijn glorieuze jaren. Eind 1961 kwam in Kimswerd, op een kille kaatsdag, eigenlijk al een einde aan zijn kaatscarrière. Hij forceerde zijn arm bij een zijdelingse uitslagbal en die blessure zou hem blijven achtervolgen, ondanks het eenmalig raadplegen van een Duitse arts. Door technisch te kaatsen en de ballen op uitgekiende wijze uit te slaan, kon hij zich nog meten met de andere kaatsers, maar het spectaculaire was uit zijn spel verdwenen. Geleidelijk werden zijn prestaties minder en in 1966 besloot Tinus Santema een punt achter zijn kaatsloopbaan te zetten. Later werd hij docent Onderwijskunde aan de Universiteit van Groningen en was een tijdlang Statenlid voor de Partij van de Arbeid in de provincie Groningen.